تاریخ انتشار مقاله 08/12/2009 به روز شده08/12/2009 16:56 TU
آغاز بکار کنفرانس تغییر آب و هوا در شهر کپنهاگ با هدف دست یافتن به یک توافق جهانی در جهت کاهش تولید گاز های گلخانه ای و پیشگیری از گرمایش بیشتر زمین، نگاه ها را متوجه کشورهایی کرده است که بیش از دیگران به تولید این گازهای میپردازند. ایران در ردیف 10 کشور بزرگ تولید کننده گاز های گلخانه ای قرار دارد.
منابع تولید گازهای گلخانه ای را در سه گروه عمده قرار داده اند. نیروگاههای تولید برق مهمترین منبع متمرکز تولید گازهای گلخانه بشمار میروند. حمل و نقل جاده ای و استفاده از اتومبیل، کامیون و اتوبوس برای حمل و نقل مسافری و بار، دومین مجتمع تولید نفت و گاز، سومین منبع عمده تولید گازهای گلخانه ای قلمداد میشوند.
سرانه تولید گازهای گلخانه ای توسط کشور های بزرگ صنعتی بدلیل استفاده وسیع کشورهای یاد شده از برق در واحد های تولیدی، حمل و نقل با ترن های برقی، خدمات و روشنایی ادارات و خانه ها، بیش از کشورهای در حال توسعه است. از این لحاظ سرانه تولید گاز های گلخانه ای در کشورهای در حال توسعه بسیار کمتر از سرانه کشورهای توسعه یافته صنعتی است. با این و جود، سرعت رشد تولید گازهای گل خانه ای توسط کشور های در حال توسعه بیش از کشورهای توسعه یافته است.
به این ترتیب ایران ضمن قرار داشتن درردیف ده کشور عمده تولید کننده گازهای گلخانه ای، یکی از سریعترین نسبتهای افزایش سالانه تولید گاز های گلخانه ای در جهان را نیز بخود اختصاص داده است. در سال 1990 تولید گازهای گلخانه ای در ایران 175 میلیون تن گزارش شده، در سال جاری این میزان تا حدود 520 میلیون تن افزایش خواهد یافت. نسبت افزایش یاد شده طی کمتر از 20 سال در حدود 300 در صد و از این رو سرعت رشد آن بعد از میزان رشد تولید گازهای گلخانه ای توسط چین در مقام دوم دنیا قرار دارد.درفاصله سالهای 2000 تا 2009 مطابق آمار های منتشر شده توسط سازمان ملل و موسسه جهانی انرژی و همچنین موسسه تخصصی بلاک اسمیث در امریکا، میزان تولید گاز های گلخانه ای از 20 میلیارد تن سالانه به 30 میلیارد تن افزایش یافته است. این میزان، نشانۀ افزایش متوسط 33 درصد درمدت 9 سال است حال آنکه در زمان مشابه، میزان رشد تولید گازهای گلخانه ای درایران 100 درصد افزایش نشان میدهد.
ایران با تولید سالانه 1 میلیون اتومبیل در سال که عمدتا در داخل کشور بکار گرفته میشوند، با سرعت در حال افزایش میزان تولید گاز های گلخانه ای و کمک به گرمایش زمین و در نهایت انهدام آن است. هدف کنفرانس کپنهاک رسیدن به توافقی در جهت کاهش تولید گاز های گل خانه ای و پرهیز از افزایش گرمای زمین است.
این درشرایطی است که رییس جمهور ایران چندی قبل با تسلیم نوشته ای طولانی موسوم به "بسته پیشنهادی ایران" به نمایندگان گروه کشورهای موسوم به 1+5 ، داوطلب مشارکت در مدیریت جهان شده بود!
نسبت تولید مجموع گاز های گلخانه ای توسط ایران در حدود 2 در صد کل تولید سالانه جهان است. با این و جود، این حجم تولید گازهای مخرب در جهت افزایش رشد تولید و توسعه اقتصاد ایران قرار نداشته است. سهم ایران از مجموع اقتصاد جهانی تنها کمتر از 1 در صد است.
در سال 1979 اقتصاد ایران در ردیف نهم جهانی قرار داشت. در سال جاری ایران در ردیف 21 تا 23 اقتصاد جهانی قرار دارد. این در حالی است که تعدادی از کشورهای در حال توسعه مانند اندونزی، ترکیه، عربستان سعودی فراتر از ایران و در ردیف 20 اقتصاد بزرگ جهانی قرار گرفته اند. در عین حال هیچ یک از آنها در ردیف تولید کنند گان بزرگ گاز های گلخانه ای دیده نمیشوند. بعبارت دیگر، افزایش تولید گازهای مخرب گلخانه ای در ایران علیرغم نقش تخریبی آن در انهدام محیط زیست با رشد تولید و توسعه آن کشور نسبت عکس داشته است.
حجم تولید گازهای گلخانه ای جهان در بخش نیروگاهها سالانه در حدود 10 میلیارد تن و نسبت آن در مجموع در حدود 33 در صد تولید سالانه گاز های گلخانه ای است. با لا بودن سرانه تولید گاز گلخانه ای در بخش نیروگاهها یکی از نشانه های تفاوت کشورهای پیشرفته با کشورهای عقب مانده است. در ایران سرانه تولید گاز دربخش نیروگاهها و تولید برق در حدود 10درصد سرانه تولید مجموع گاز ها است. 70 در صد از سهم ایران در تولید گاز های سمی مرتبط با بخش حمل و نقل جاده ای و همچنین سوزاندن گاز طبیعی ، و بقیه مرتبط با تولید نفت و گاز است. ایران با جمعیتی در حدود 72 میلیون نفر سالانه با ظرفیت اسمی حدود 48 هزار مگاوات برق تولید میکند.
مطابق محاسبات صورت گرفته، هر اتومبیل با اندازه متوسط، در هر سال 15.000 کیلومتر حرکت و در هر کیلومتر تا حدود 160 گرم گاز کربن تولید میکند. با این حساب هر اتومبیل بطور متوسط در طول سال میتواند تا میزان 2.6 تن گاز کربن تولید و آنرا در هوا آزاد سازد.
اتومبیل های کهنه هر سال نسبت به سال قبل سوخت ناقص تری داشته و گاز کربن بیشتری تولید میکنند. در ایران، ضمن آنکه بنزین تولیدی داخل از نوع ابتدایی و دارای مواد سمی و آلاینده بیشتر از تولیدات سوختی کشورهای پیشرفته است، بدلیل کهنه بودن اتومبیلها، میزان احتراق ناقص در موتور ، و در نتیجه نسبت تولید گازهای سمی توسط هر اتومبیل در ایران نیز تا حدود 3 برابر متوسط تولید گاز توسط اتومبیل ها در کشور های پیشرفته است. علاوه بر دو عامل یاد شده البته تکنولوژی عقب مانده تولید اتومبیل در ایران را هم که همچنان متکی بر شیوه های 20 سال پیش است میباید در نظر داشت. به این ترتیب، در ایران از راه عرضه فراورده های نفتی و گاز طبیعی با قیمت های حمایت شده، ضمن محروم ساختن اقتصاد ملی از منابع عمومی در آمد، بیش از پیش به آلودگی و انهدام محیط زیست یاری میدهند. هزینه های درمانی ناشی از آلودگی محیط زیست را نیز میباید، بجز ضایعات انسانی عظیم آن، بر این ارقام افزود. هزینه های در مانی ناشی از آلودگی محیط زیست در کشور های عرب حاشیه خلیج فارس مطابق گزارشی که هفته قبل در یک نشریه چاپ دبی انتشار یافت، در سال گذشته 5 میلیارد دلار برآورد شده است.هزینه های ایران از این لحاظ، با داشتن جمعیت بیشتر، محیط زیست آلوده تر، و سطح زندگی پائینتر میتواند بمراتب بیش از ارقام یاد شده باشد.
ایران ضمن در اختیار داشت دومین ذخیره گاز دنیا، سومین کشور مصرف کننده گاز جهان نیز بشمار میرود. مصرف روزانه گاز ایران در حدود 500 میلیون متر مکعب و اندکی بیش از تولید مجموع آن است. سوزاندن این حجم گاز در روز مقام ایران را در ردیف کشور هایی که به افزایش گرما در زمین و مالا انهدام سریعتر آن یاری میدهند مستحکم میکند.
منظور شدن درردیف 10 کشور مقدم آلاینده جهان مانند چین و آمریکا، ژاپن، آلمان کانادا، بریتانیا و کره جنوبی، تنها فرصتی است که طی آن ایران در کنار کشور های معتبر جهان قرار میگیرد، اما به دلیلی نه چندان غرور آمیز.
شاید گفتگوهای کشور های جهان در کنفرانس پیشگیری از گرمایش زمین که از امروز در کپنهاگ آغاز شده، دولت ایران را نیز به تفکری دوباره پیرامون سیاستهای انرژی آن وا دارد. ایران در حال حاظر ، بدون هر گونه انگیزه اقتصادی و پیگیری هدف توسعه و رشد ملی، در خلاف جهت جهانی و در مسیر انهدام محیط زیست حرکت میکند.
